Ο ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΜΕ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ

Για να αντιληφθούν αυτή την ενότητα του κόσμου οι φοιτητές μου, συνήθιζα να αναφέρω δυο παράλληλα παραδείγματα: ένα από τη χημεία και ένα που έχει σχέση με τον έρωτα, για να διαπιστώσουν ότι η φύση ενεργεί το ίδιο. Μια ρήση του Ηράκλειτου, λέει: «το ἀντίξουν συμφέρον καί ἐκ τῶν διαφερόντων καλλίστην ἁρμονίαν καί πάντα κατ’ έριν γίγνεσθαι», δηλαδή, «από το αμοιβαίο συμφέρον και από τα διαφέροντα [τα αντίθετα] γεννιέται η ωραιότερη αρμονία, αλλά πάντα μέσα από διαμάχη [σύγκρουση])». Ένα παράδειγμα από τη Χημεία, είναι το εξής: το άτομο του νατρίου έχει ένα ηλεκτρόνιο στην εξωτερική του στοιβάδα, είναι θετικά φορτισμένο και είναι δηλητήριο για τα έμβια όντα.
Το άτομο του χλωρίου έχει επτά ηλεκτρόνια στην εξωτερική του στοιβάδα, είναι αρνητικά φορτισμένο και είναι επίσης δηλητήριο. Το «συμφέρον» είναι να διαθέτουν και τα δύο στοιχεία οκτώ ηλεκτρόνια στην εξωτερική τους στοιβάδα, σύμφωνα με το γενικότερο «κανόνα» της φύσης. Οπότε, το νάτριο «δίνει» το μοναδικό ηλεκτρόνιό του που βρίσκεται στην εξωτερική του στοιβάδα στο χλώριο και με αυτόν τον τρόπο, το μεν χλώριο συμπληρώνει τον αριθμό ηλεκτρονίων στην εξωτερική του στοιβάδα κάνοντάς τα οκτώ, αλλά και το νάτριο, δίνοντας το ένα και μοναδικό ηλεκτρόνιο που έχει στην εξωτερική του στοιβάδα, μένει με την προηγούμενή του στοιβάδα, που είναι ήδη συμπληρωμένη. Έτσι το «συμφέρον» έγινε «αμοιβαίο». Με τη συνύπαρξη και την αλληλεπίδραση αυτήν προκύπτει το χλωριούχο νάτριο, δηλαδή το αλάτι, ως μια αρμονία μεταξύ των αντίθετων αυτών στοιχείων.

 Ένα άλλο παράδειγμα, είναι αλληγορικό και αναφέρεται στον έρωτα: Οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν ότι όποιος ερωτεύεται γνήσια, ερωτεύεται ένα, που δεν είναι ούτε μόνο σώμα, ούτε μόνο ψυχή, αλλά μια αρμονία μεταξύ αυτών των δύο. Όποιος ερωτεύεται μόνο το σώμα, χάνει και τον εαυτό του και τον άλλον στην παροδικότητα του φθαρτού (νάτριο-δηλητήριο μόνο του). Αλλά και όποιος ερωτεύεται μόνο την ψυχή, χάνει και τον εαυτό του και τον άλλον στην ανυπαρξία του φανταστικού (χλώριο- δηλητήριο μόνο του). Με τα δυο αυτά αντίθετα (σώμα-ψυχή) δημιουργείται η πιο ωραία αρμονία, που είναι ο έρωτας, δηλαδή το αλάτι της ζωής! Η δυσκολία όμως που υπάρχει, είναι πώς να μπορέσεις να βιώσεις αυτές τις αρμονίες των αντίρροπων κάθε φορά δυνάμεων. Άντε τώρα να τις ανακαλύψεις, που «όσο πιο σημαντικές είναι, τόσο περισσότερο κρύβονται», γιατί «η φύση αγαπάει πολύ να κρύβεται» και μόνο σημάδια δείχνει. «Οι φανερές αρμονίες είναι δυσαρμονίες», μου είπε μια φορά ο μεγάλος σκηνοθέτης Θεόδωρος Αγγελόπουλος, στα έργα του οποίου αναδύονται πολλών ειδών αντιθέσεις και συγκρούσεις, που συγκινούν το σκεπτόμενο θεατή τους. Αλλά, πιο δύσκολο ακόμη, είναι το πώς να πετύχεις αυτή την ανακάλυψη, τη στιγμή που τόσο οι δυναμικές των αντιθέτων, όσο και οι υποτιθέμενες «αρμονίες» τους, αλλάζουν κατά τρόπο που δεν είναι εύκολο να τις παρακολουθήσουμε και να τις κατανοήσουμε...

http://www.adraptis.com/presentation/node/74

Πηγή

Βλ. Αριστοτέλης Ράπτης, Στην κόψη του σπαθιού και του στοχασμού (αυτοβιογραφία), «Ηράκλειτος», Αθήνα 2011, σ. 420-421