Σελίδες

Τετάρτη 25 Νοεμβρίου 2015

To σπήλαιο του Πλάτωνα. Μία απόπειρα ψυχαναλυτικής ερμηνείας

Το έβδομο βιβλίο της πλατωνικής Πολιτείας ξεκινά με μια εικόνα που, σύμφωνα με τα λεγόμενα του Σωκράτη, αναπαριστά την ανθρώπινη φύση σχετικά με την παιδεία και την απαιδευσία.

Πρόκειται για το μύθο του σπηλαίου, αφήγηση την οποία θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ως "περιπέτεια ψυχής", καθώς δραματοποιεί αυτό που ο Freud ορίζει ως παλινδρόμηση κατά την ψυχαναλυτική διαδικασία.



Διαβάζοντάς τον, γινόμαστε θεατές μιας επώδυνης πορείας, που με την αποπεράτωσή της μας οδηγεί ενώπιον μιας αποκάλυψης.
Αποκάλυψη που επιβεβαιώνει την πεποίθηση του πατέρα της ψυχανάλυσης ότι : 


" ο ποιητής και ο φιλόσοφος ήταν πάντοτε πρόδρομοι της επιστήμης και της επιστημονικής ψυχολογίας, γιατί στρέφουν την προσοχή τους στο ασυνείδητο, παρακολουθούν άγρυπνα τις εξελίξεις του και προσφέρουν σ΄αυτές καλλιτεχνική έκφραση".

Ας παρακολουθήσουμε λοιπόν τον μύθο:

Σε μια σπηλιά κάτω από τη γη, που έχει την είσοδό της ανοιγμένη στο φως, ζουν από παιδιά άνθρωποι αλυσοδεμένοι από τα πόδια και τον τράχηλο.

Πίσω τους, ψηλά και σε απόσταση, υπάρχει φωτιά αναμμένη και στο ενδιάμεσο ένας δρόμος, κατά μήκος του οποίου βρίσκεται ένας μικρός τοίχος, όπως τα παραπετάσματα των θαυματοποιών. Πίσω απ΄ τον τοίχο περνούν άνθρωποι μεταφέροντας πάνω από το ύψος του κάθε λογής αντικείμενα, καθώς και ομοιώματα ανθρώπων και ζώων. Οι σκιές τους προβάλλονται  χάρη στο φως της φωτιάς στο βάθος του σπηλαίου, το μοναδικό οπτικό πεδίο των δεσμωτών. Ανήμποροι να κινηθούν και περιοριζόμενοι στη φυσική τους όραση οι έγκλειστοι νομίζουν πως οι σκιές είναι τα ίδια τα αντικείμενα και ο αντίλλαλος από τις ομιλίες εκείνων που κινούνται πίσω από το τοιχίο, η φωνή των σκιών.


Ο κόσμος του σπηλαίου και όσα διαδραματίζονται εντός του είναι τόσο δεδομένος, ώστε να μη γεννά την παραμικρή αμφιβολία για το αν είναι αληθινός.

Καθηλωμένοι στην ίδια θέση οι έγκλειστοι βλέπουν μόνο σκιές και, ελλείψει άλλων ερεθισμάτων, θεωρούν αυτονόητη την αυθεντικότητά τους. Τα δεσμά τούς στερούν κάθε δυνατότητα κίνησης, αυτενέργειας και διεύρυνσης του οπτικού τους πεδίου. Προσωπική δράση δεν υφίσταται. Υπάρχει μόνον όρασης αλλά και αυτή δεν είναι άλλο από παθητική παρατήρηση των συμβάντων, αναντίρρητη αποδοχή των δεδομένων των αισθήσεων, άγνοια, πλάνη.


Στον κόσμο του σπηλαίου επικρατεί απόλυτη ομοιομορφία. Κανένας δεσμώτης δεν ξεχωρίζει από τους άλλους, γιατί κανένας δεν έχει συναίσθηση της μοναδικότητας του. Η αυτογνωσία και η ετερογνωσία απουσιάζουν, καθώς δε βλέπουν τίποτε άλλο εκτός από τις σκιές του εαυτού τους και των συνανθρώπων τους.

Κάποια στιγμή όμως, ένας από αυτούς κατορθώνει να ελευθερωθεί και να ανέβει στον κόσμο του φωτός. Σηκώνεται, στρέφει το λαιμό του, περπατά, κοιτάζει προς το μέρος της φωτιάς και εν συνεχεία προς τα αντικείμενα που περιδιαβαίνουν το παρατείχισμα. Το πέρασμα από τη σκιά στο αισθητό είναι το πρώτο βήμα, η αρχή μιας επίπονης και κοπιώδους πορείας προς τη γνώση και την αλήθεια.


Ο δεσμώτης έρχεται πιο κοντά στο ον και σε αντικείμενα περισσότερο πραγματικά. Πλάι του βρίσκεται κάποιος που διακριτικά τον καθοδηγεί, συζητώντας και ρωτώντας τον σχετικά μ΄ αυτά που πρωτοαντικρίζει.

Ο δεσμώτης τότε περιέρχεται στην κατάσταση του απορείν, βρίσκεται σε αμηχανία και αδυνατεί να δώσει μιαν απάντηση, όταν αυτός που είναι δίπλα του τον ρωτά τι βλέπει. απορείν δεν εκφράζει μόνον την πνευματική του σύγχυση, αλλά και τη συνειδητοποίηση της αγνοίας του. Η ύπαρξη των ομοιωμάτων θέτει εκ των πραγμάτων ζήτημα σύγκρισης με τις σκιές τους, αναφορικά με το βαθμό αυθεντικότητας. Ο δεσμώτης καλείται ν΄ αποφασίσει ποιο από τα δύο δεδομένα είναι αληθέστερον.

Η πορεία προς τον κόσμο του φωτός σηματοδοτείται από ένα πλήθος δυσχερειών και από οδύνη.

Κοιτάζοντας προς το μέρος της φωτιάς ο πλατωνικός ήρωας αλγοι και αδυνατεί να διακρίνει εκείνα ων τότε τάς σκιάς εώρα. Στρέφοντας το βλέμμα του λίγο αργότερα προς την έξοδο του σπηλαίου υποφέρει κι ο πόνος του μεγιστοποιείται όσο περισσότερο πλησιάζει στον κόσμο των νοητών.

Αυτομάτως ο δεσμώτης αντιδρά, αμύνεται, επιμένει να θεωρεί τις σκιές αληθέστερες των ομοιωμάτων  και προσπαθεί να επιστρέψει στην αρχική του κατάσταση. Αυτό που προκαλεί την αντίστασή του, είναι παραδόξως αυτό που τον παρακινεί να εξέλθει από το σπήλαιο είναι το απορείν, που το τοποθετεί στο μεταίχμιο, ανάμεσα στο παρόν του κόσμου των σκιών και στο άδηλο μέλλον ενός καινούργιου κόσμου. Ο δεσμώτης δε θέλει να διακινδυνεύσει την ασφάλεια της ψευδαίσθησης για μιαν αλήθεια που δεν του εγγυάται εξαρχής κάτι καλύτερο. Η απάρνηση της ζωής του σπηλαίου και το ξεκίνημα μιας καινούργιας πορείας, η οποία, ώσπου να περατωθεί, τον αφήνει μετέωρο στο άγνωστο, συνεπάγεται αναμφίβολα οδύνη, ένα μεγάλο ψυχικό κόστος που δικαιολογημένα θα προσπαθήσει να αποφύγει.

Η αντίσταση θα καμφθεί σταδιακά, όταν αρχίσει να συνηθίζει την καινούργια κατάσταση, να εξοικειώνεται με τις νέες συνθήκες. Σταδιακά λοιπόν, ανεβαίνοντας στον κόσμο του φωτός, θα μπορέσει να διακρίνει τις σκιές των νοητών και τα είδωλα τους στις υδάτινες επιφάνειες, έπειτα αυτά τα ίδια και τέλος, τον ήλιο , την υπέρτατη ιδέα του αγαθού επίτροπο του ορατού κόσμου και αιτία ύπαρξης των πάντων.


Κάθε βήμα του δεσμώτη μεταβάλλει την ποιότητα της όρασής του. Η φυσική όρασις, η συνυφασμένη με την κατ΄αίσθησιν αντίληψιν, μετατρέπεται από παθητική παρατήρηση των σκιών σε ενεργητική κίνηση του βλέμματος, σε αμφιβολία τη στιγμή που αντικρίζει τη φωτιά και τα ομοιώματα των αντικειμένων. Κατόπιν, στο πρώτο στάδιο του νοητού, ισοδυναμεί με την διά του προσωπικού συλλογισμού απόπειρα σύλληψης των όντων ενώ στο τέλος της πορείας, λαμβάνει την έννοια της ενορατικής αποκαλύψεως: ο δεσμώτης θεάται το Αγαθόν, το βλέπει με τα μάτια της ψυχής του, το βιώνει.

Ποιος είναι όμως αυτός που τον  ελευθερώνει και τι χαρακτήρα έχει η καθοδήγηση του;

Η παιδεία, μας λέει ο Πλάτων, επαναφέρει το ευγενέστερο μέρος της ψυχής προς την θέα του αρίστου ανάμεσα στα όντα, τη βοηθά να στραφεί από το γιγνόμενον προς το όν, φτάνοντας στην κορυφή του. Η πλατωνική παιδεία είναι η διαλεκτική, η δια του λόγου τέχνη, η οποία αποδεσμεύει το άτομο από την αυταπάτη και την πλάνη των σκιών.

Λόγος, αντίλογος, επικοινωνία με τον άλλον, τον ειδότα. Αυτός λοιπόν που ελευθερώνει το δεσμώτη είναι ο δάσκαλος – φιλόσοφος, ο οποίος με τη μέθοδο των ερωταποκρίσεων στέφει το όμμα της ψυχής του προς το νοητόν. Χωρίς να παρέχει μια προκατασκευασμένη γνώση, ο ειδώς βρίσκεται δίπλα του, τον βοηθά να κατανικήσει την εσωτερική του αντίσταση και να αποτολμήσει την ανάβαση εκείνη, η οποία θα του αποκαλύψει το ενυπάρχον, αλλά λησμονημένο όραμα των ιδεών.

Κοπιώδης και επίπονη η ανάβαση, στο τέρμα της αποζημιώνει το δεσμώτη για την όλη την οδύνη που υπέστη. Αντικρίζοντας το Αγαθόν κατανοεί – συνειδητοποιεί την ουσία της ύπαρξής του και του γίγνεσθαι.



Η θέασις – αποκά λυψη της υπέρτατης ιδέας του νοητού έχει ως αποτέλεσμα τη ριζική αναμόρφωση της ζωής του, την αναθεώρηση της μέχρι πρό τινος αυτοαντίληψης και ετεροαντίληψής του.

Στο εξής, ο απελεύθερος δεσμώτης καθίσταται ικανός να ενεργεί με βάση τα δικά του καθοδηγητικά πρότυπα, να είναι υπεύθυνος για τις αποφάσεις του, μπορεί να αντιστέκεται σε οποιαδήποτε εξωτερική επιβολή.

Είναι σε θέση να αναγνωρίζει τη μη αυθεντικότητα των σκιών και – επιστρέφοντας στο σπήλαιο – να πολεμά τις δοξασίες και τα είδωλα.


Η ανάβαση στον κόσμο του φωτός συνιστά μια πορεία, η οποία ξεκινώντας από μια αρνητική γνώση, από τη γνώση "του τι δεν είναι", απολήγει στην αυτογνωσία και την κοσμογνωσία.


Ο κόσμος του σπηλαίου απεικονίζει την εμμονή της ψυχής στο αισθητόν, την υπερεκτίμησή του, την παντελή κυριαρχία των αισθήσεων και του επιθυμητικού τμήματός της επί του λογιστικού. Η προσκόλληση στο γίγνεσθαι επιφέρει ψυχική σύγχυση, νόσον ενώ η θέασις των όντων εσωτερική ισορροπία , την εναρμόνηση  των τριών τμημάτων της ψυχής και την ενδυνάμωση του λογιστικού μέρους της, το οποίο στο εξής επιλέγει τι πιο συμφέρουσες για το άτομο επιθυμίες.

Για τον Πλάτωνα, το αίτημα της αυτογνωσίας είναι πρωταρχικό.

Ακόμη κι αν δε βρεθεί ποτέ ο φιλόσοφος – βασιλεύς που θα διοικήσει την ιδανική πολιτεία, κάθε άνθρωπος χωριστά θα επιδιώξει τουλάχιστον να ρυθμίσει το πολίτευμα της ψυχής του.

Φως – σκοτάδι, αληθές – ψευδές, γνώση – άγνοια, είναι τα βασικά μοτίβα πάνω στα οποία οικοδομείται το πλατωνικό σπήλαιο.


Χώρος σκοτεινός, το σπήλαιο είναι  τάφος, φυλακή της αλήθειας στα δεσμά του αισθητού, όπως το σώμα είναι σήμα, τάφος της ψυχής που την καθηλώνει στην πλάνη των αισθήσεων. Ο δεσμώτης θα κερδίσει τη ζωή και την ελευθερία του τη στιγμή που θα αποστασιοποιηθεί από το χώρο και το χρόνο του παρόντος, που θα μεταβεί σ’ έναν άλλον κόσμο και θα ανακτήσει τη λησμονημένη γνώση των ιδεών και του Αγαθού.

Υπό το φώς της αλήθειας, το σπήλαιο μετατρέπεται αυτομάτως από χώρο θανάτου σε χώρο ζωής, καθώς ο δεσμώτης επιστρέφει για να ζήσει εντός του, χωρίς να υποκύπτει πλέον στη γοητεία του φαινομένου.


Ο μύθος του σπηλαίου δεν είναι άλλο από την εικονογράφηση ή - αν θέλετε -  τη δραματοποίηση της πλατωνικής ανάμνησης και του ρόλου της διαλεκτικής στην εν λόγω διαδικασία. Από τη στιγμή που ο έγκλειστος στρέφει το βλέμμα του προς τα ομοιώματα των αντικειμένων, ξυπνά μέσα του αμυδρά, συγκεχυμένο το όραμα των ιδεών.

Τα αντικείμενα του αισθητού αποτελούν ένα πρώτο, αλλά καθοριστικό βήμα για την προσέγγιση του νοητού. Ατελείς αντανακλάσεις, ελλιπείς απεικονίσεις του, όμοια με το σύμπτωμα που αντιπροσωπεύει το απωθημένο, συνιστούν γέφυρα σύνδεσης του φαίνεσθαι με το είναι και βοηθούν την ψυχή να λειτουργήσει συνειρμικά. Σύνδεση εικόνων, παραστάσεων που διέπονται από αλληλουχία.

Στον κόσμο του φωτός ο δεσμώτης κατορθώνει να διακρίνει αρχικά τις σκιές και τα είδωλα του νοητού εξαιτίας των αναλογιών τους με τα αντικείμενα του γίγνεσθαι. Οι ερωτήσεις του ειδήμονος θα τον βοηθήσουν να αξιολογήσει και να επεξεργαστεί τα δεδομένα των αισθήσεων, να απαγκιστρωθεί τελείως από τα αισθητά και να ατενίσει τα όντως όντα και την υπέρτατη αρχή τους. Ο δεσμώτης δε γνωρίζει, αναγνωρίζει αυτό που κάποτε η ψυχή του συνάντησε πριν αναμειχθεί με το σώμα.

Η έξοδός του από το σπήλαιο είναι έξοδος από ένα παρόν που επαναλαμβάνεται ανακυκλώνεται, εξαντλείται στις σκιές που αντικατοπτρίζονται στον τοίχο του, σε δεδομένα χωρίς προοπτική αλλαγής και εξέλιξης. Έξοδος από μια ζωη στατική, η οποία στερείται μνήμης.

Οι έγκλειστοι, μας λέει ο Πλάτων, βλέπουν μόνο μπροστά (είς τε το πρόσθεν μόνον οράν), που σημαίνει ότι στερούνται της δυνατότητας μιας όρασης σχετικής με το παρελθόν τους. Ο ένας και μοναδικός που τολμά να σπάσει τα δεσμά του, διευρύνει το οπτικό του πεδίο κοιτάζοντας πίσω του και επιχειρώντας βήματα προς τα πίσω, από το βάθος της σπηλιάς προς την έξοδο της, κι ακόμη πιο πέρα, στον κόσμο του φωτός.

Τι μπορεί να συμβολίζει μια τέτοια κίνηση, αν όχι μια παλινδρόμηση σ’ ένα χωροχρόνο ο οποίος προηγείται και προυπάρχει του σπηλαίου;

Η πλατωνική ανάμνηση είναι μια δυναμική πορεία επιστροφής  στο παρελθόν, η οποία συντελείται σταδιακά, χάρη στη σύνδεση των δεδομένων του παρόντος με τη λησμονημένη εντός της ψυχής γνώση, ένα ψυχικό – νοητικό ταξίδι στα μονοπάτια της μνήμης.


Το  σπήλαιο απεικονίζει, πέρα από τον πολιτικό κοινωνικό μακρόκοσμο, τον προσωπικό κόσμο του κάθε ατόμου, τον τρόπο με τον οποίο καθένας από εμάς αντιλαμβάνεται τον ευαυτό του και την θέση του στα πλαίσια του γίγνεσθαι.

Είναι μ’ άλλα λόγια μια ιδιάζουσα, ιδιότυπη πόλις, όμοια μ’ εκείνη του νευρωτικού, ο οποίος, παραδομένος στο σύμπτωμα και τα παρεπόμενά του, ζει μέσα σε μια άνευ προηγουμένου αυταπάτη και πλάνη.

Το να παραμείνει κανείς στον κόσμο των σκιών είναι ζήτημα προσωπικής επιλογής όπως προσωπική επιλογή είναι να στρέψει το βλέμμα του προς το φως και να επωμιστεί το ψυχικό κόστος ενός ταξιδιού στον κόσμο της αλήθειας.

Αληθές και ψευδές συνυπάρχουν, εναλλάσσονται και εμπλέκονται.
Για ν’ απαλλαγεί κανείς από την αφροσύνη, πρέπει να κοιτάξει βαθιά, στην αλήθεια της ψυχής του. Αυτή θα του εξασφαλίσει μια "δεύτερη όραση", παρόμοια μ’ εκείνη της μεμυημένης ψυχής του μάντη των τραγωδιών, μιαν όρασιν η οποία αντίκειται στην φυσική όψιν, την υπερβαίνει και τελικά την καταργεί μετατρέποντάς την σε τυφλότητα.


Αυτό υπαγορεύει – κατά την γνώμη μου – ο πλατωνικός μύθος στον ακροατή και στον αναγνώστη του: να απαρνηθεί το αυτονόητο και να αναζητήσει πίσω από το φαίνεσθαι το είναι, προκειμένου να αναμορφώσει την ύπαρξή του.

Αφήγηση παράδοξη και συγχρόνως γοητευτική, ο φιλοσοφικός μύθος αποτελεί κώδικα επικοινωνίας του μεμυημένου με τους αμύητους, εκφράζοντας αυτό που υπερβαίνει κάθε λογική σύλληψη, το άλογον, όχι το παράλογο, αλλά εκείνο που δεν είναι δυνατόν να κατανοήσει και να ευστερνιστεί κανείς, εάν προηγουμένως δεν το έχει βιώσει.

Όμοιος με το όνειρο, που συγκαλύπει τεχνηέντως το πραγματικό του νόημα πίσω από το έκδηλο περιεχόμενό του, είναι ένας λόγος συμβολικός, ο οποίος φαίνει και κρύπτει ταυτόχρονα μιαν αλήθεια που ενυπάρχει στην ανθρώπινη ψυχή, αλλά που η απευθείας ανακοίνωσή της προσκρούει στη λογική του ατόμου.

Έκφραση του αλόγου στοιχείου και των διεργασιών που λαμβάνουν χώρα εντός του ψυχικού κόσμου, ο μύθος του σπηλαίου επαναπροσδιορίζει την έννοια του αληθούς και του ψευδούς και προβάλλει επιτακτικά το αίτημα της απελευθέρωσης του ατόμου από την πλάνη.

Η "(αλληγορία) μύθος του σπηλαίου" στην Πολιτεία

"H αλληγορία του σπηλαίου του Πλάτωνα", Jan Saenredam, 1604
Η Πολιτεία περιλαμβάνει (7ο βιβλίο: Φιλόσοφοι-βασιλείς. Ορισμός του φιλοσόφου. Η Γραμμή. Η αλληγορία του σπηλαίου) την Αλληγορία του σπηλαίου, με την οποία ο Πλάτων εξηγεί τη Θεωρία των Ιδεών του.
Η αλληγορία του σπηλαίου είναι μια προσπάθεια τεκμηρίωσης της θέσης του φιλόσοφου ως βασιλιά στην Ιδεώδη Πολιτεία. Μια ομάδα ανθρώπων ζουν σε ένα σπήλαιο όλη τους τη ζωή, αλυσοδεμένοι σε έναν τοίχο, χωρίς να μπορούν να δουν έξω από το σπήλαιο, ούτε να δουν πίσω τους, όπου βρίσκεται μια φλόγα που φωτίζει τα αντικείμενα που κινούνται και ρίχνει τις σκιές τους στα τοιχώματα του σπηλαίου. Οι φυλακισμένοι αρχίζουν να αποδίδουν αυτά τα σχήματα με όρους και έννοιες, ενώ πιστεύουν ότι οι σκιές αυτές είναι πραγματικές.
Πηγή
Το ότι οι φυλακισμένοι, ωστόσο, μπορούν να δουν μόνο τις σκιές αυτές, δε σημαίνει ότι ο υπαρκτός κόσμος περιορίζεται μόνο μέσα στο σπήλαιο. Αν κάποιοι καταφέρουν να λυθούν από τις αλυσίδες και βγουν από το σπήλαιο, θα τυφλωθούν από τη λάμψη του Ήλιου και θα επιστρέψουν πίσω. Αν, ωστόσο, συνηθίσουν το φως, θα δουν καθαρά τον Ήλιο, που συμβολίζει το Αγαθό, και θα καταλάβουν ότι όσα έβλεπαν μέσα στο σπήλαιο ήταν απλά προβολές, σκιές της αλήθειας. Ίσως σκεφτούν να επιστρέψουν πίσω, λυπούμενοι τους φυλακισμένους συντρόφους τους. Πίσω, όμως, στο σπήλαιο, δε θα μπορούν να συνηθίσουν στο σκοτάδι, και, προσπαθώντας να διδάξουν στους υπόλοιπους την αλήθεια, ίσως δεχτούν το μίσος και την αντίδρασή τους. Ωστόσο, όσοι ελευθερώθηκαν, οι φιλόσοφοι, έχουν χρέος να επιστρέψουν πίσω και να διδάξουν και τους υπόλοιπους.
Συχνά, ο Ήλιος, που συμβολίζει το Αγαθό, ωθεί στην ερμηνεία του Μύθου του Σπηλαίου από θρησκευτικής απόψεως: χωρίς Θεό, οι άνθρωποι ζουν μέσα το σκοτάδι.
Ο κόσμος μέσα στο σπήλαιο εκφράζει την εμμονή στα "αισθητά πράγματα", όσων μπορούν οι άνθρωποι να αντιληφθούν με τις αισθήσεις τους, ενώ η άνοδος στον πραγματικό κόσμο και η όραση των αληθινών Ιδεών υπό το φως του Ήλιου οδηγούν στην εναρμόνιση των τριών τμημάτων της ψυχής και την ενδυνάμωση του λογιστικού.

Πηγή: wikipedia

Τρίτη 24 Νοεμβρίου 2015

ΠΕΤΡΟΣ ΤΑΜΠΟΥΡΗΣ ΜΕΛΟΣ ΑΡΧΑΙΟΝ Vol. 1 - ΒΑΚΧΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ


Είναι ο Θαλής ο θεμελιωτής της ελληνικής φιλοσοφίας και γιατί;



Τριπουλά Ιωάννα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο Θαλής συνιστά αδιαμφισβήτητα μια από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της ελληνικής ιστορίας του πνεύματος. Από την αρχαιότητα ήδη συγκαταλέγονταν στη χορεία των Επτά Σοφών - και μάλιστα μόνο το δικό του όνομα μαζί με αυτό του Σόλωνα εμφανίζονταν σταθερά σε όλες τις εναλλακτικές συνθέσεις της ομάδας. Από την άλλη, ο Αριστοτέλης πρώτος[1] και πολλοί άλλοι στη συνέχεια τον αναγνωρίζουν ως τον πατέρα της φιλοσοφίας. Αποτελεί, συνεπώς, ζήτημα αν ο Θαλής είναι σοφός ή φιλόσοφος και μάλιστα αν μπορεί να θεωρηθεί, παρά τις όποιες αντίθετες απόψεις, ως ο πρώτος Έλληνας φιλόσοφος.
Το παρόν δοκίμιο υποστηρίζει την άποψη του Αριστοτέλη, όχι μόνον γιατί συνιστά από ιστορικής και επιστημονικής πλευράς μια αξιόπιστη μαρτυρία, αλλά κυρίως στηριζόμενοι σε τεκμήρια και επιχειρήματα που αποδεικνύουν την ισχύ της θέσεως του αρχαίου φιλοσόφου. Η απόπειρά μας θα ολοκληρωθεί σε δύο μέρη. Σε πρώτη φάση επιχειρείται να καταδειχτεί ότι ο Θαλής δεν ήταν μόνον ένας σοφός -κάτι που εκλαμβάνεται ως δεδομένο - αλλά ένας πραγματικός φιλόσοφος, ενώ στη συνέχεια θα αναφερθούν οι συγκεκριμένοι λόγοι για τους οποίους υποστηρίζεται η άποψη ότι είναι ο πρώτος φιλόσοφος στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής, αλλά και της δυτικής φιλοσοφίας.

Δευτέρα 23 Νοεμβρίου 2015

Οι βασικές αρχές των Προσωκρατικών

Οι Προσωκρατικοί είναι αυτοί που για πρώτη φορά διατύπωσαν μια σειρά αρχών, που σε μια αρχική προσέγγιση, θα μπορούσε να συνοψιστούν ως εξής: 

·          Αναγωγή της φαινομενικής πολλαπλότητας και αταξίας του κόσμου σε μια στα­θερή αρχή.
·         Αποδοχή μιας νομοτελειακής, αποκλειστικά φυσικής αιτιότητας, που έχει οικου­μενικό χαρακτήρα.
·         Πεποίθηση ότι τα φυσικά φαινόμενα και οι φυσικοί νόμοι υπόκεινται στην κριτι­κή, ορθολογική
      διερεύνηση του ανθρώπινου νου.
·         Μαθηματικοποίηση της φύσης.
·         Αναγωγή της ποιότητας στην ποσότητα.
·         Αλληλοσυσχετισμός και διασύνδεση όλων των όντων.
·         Ο άνθρωπος-παρατηρητής αναπόσπαστο μέρος της φύσης.
·          Συνένωση αντιθέτων εννοιών (Ηράκλειτος).
·           Μετατόπιση του κύριου βάρους από την ύλη στις διεργασίες (Ηράκλειτος).
·           Εγγενής δυναμική, αμφίδρομη ισορροπία (Ηράκλειτος). 
·           Εξελικτική διαδικασία.

         Αυτές οι προτάσεις - που ούτε αυτονόητες αλλά ούτε και αυταπόδει­κτες είναι- αποτελούν την ανυπέρβλητη προσφορά του ελληνικού πνεύμα­τος προς την ανθρωπότητα.
Στο έργο των Προσωκρατικών θα συναντήσουμε, πολλές φορές, ρή­σεις και συμπεράσματα με τα οποία φαίνεται να συμφωνούν ποιοτικά οι σύγχρονες επιστημονικές θεωρίες. Στο σημείο αυτό επιβάλλεται να διατυ­πώσουμε με σαφήνεια τα όρια του προσωκρατικού στοχασμού:  

·        Οι Προσωκρατικοί πρώτοι έθεσαν τα καίρια φιλοσοφικά και επιστημονικά ερωτήματα που απασχολούν έκτοτε το δυτικό πνεύμα. "Για τον ζωντανό φιλοσοφικό στοχασμό η ερώτηση έχει προτεραιότητα έναντι της απαντή­σεως", θα πει ο Χ. Μαλεβίτσης. «Και η απάντηση ποτέ δεν ακυρώνει το ερώτημα, επειδή ποτέ δεν το υπερβαίνει»21.

·        Θεμελίωσαν πρώτοι την παράδοση της κριτικής -και όχι δογματικής-διερεύνησης, χωρίς την οποία δεν θα υπήρχε επιστήμη. «Εξ όσων γνωρί­ζω», παρατηρεί ο Κ. Popper, «η κριτική ή ορθολογική παράδοση ανακα­λύφθηκε μόνο μία φορά. Χάθηκε μετά από δύο ή τρεις αιώνες, ίσως λόγω της ανόδου του αριστοτελικού δόγματος της «επιστήμης»... Ξαναανακαλύφθηκε και συνειδητά αναβίωσε κατά την Αναγέννηση, ειδικά από τον GGalilei»22.

·        Υπέδειξαν πρώτοι «νοητικά εργαλεία» και ποιοτικές μεθόδους προσέγγι­σης και κατανόησης του φυσικού κόσμου που χρησιμοποιούνται δημι­ουργικά μέχρι σήμερα, όπως μέτρον, ρυθμός, συμμετρία, αναλογία, τάξις, κό­σμος, συνεχές-διάκριτο, ομοιογένεια, ισοτροπία, κ.ά.

·        Τέλος, έδωσαν απαντήσεις καθοδηγούμενοι από έναν εκπληκτικό συν­δυασμό ορθολογισμού, ενόρασης και παρατήρησης όχι όμως -εκτός ορι­σμένων εξαιρέσεων- από το πείραμα.

         Πηγή
        ΕΚΗΒΟΛΟΣ 

ΟΙ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ: ΟΙ ΘΕΜΕΛΙΩΤΕΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

                                                                                                                                                                          Κων/vos Ι.Βαμβακάς                                                                                                                                                                                                              Δρ. Χημικός


 «Το λάθος της κοινής συνείδησης έγκειται στο ότι μετατρέπει το φανερό σε προφανές. Ενώ για την εγρήγορη συνείδηση τίποτε δεν είναι προφανές».
                                                                                                                                                                                                                      Χ. Μαλεβίτσης

        Η προσωκρατική σκέψη δεν είναι εκδήλωση μιας ξαφνικής αφύπνισης του ελληνικού πνεύματος. Είναι η κορυφαία κατάληξη μιας μακροχρόνιας εξέλιξης και ωρίμασης της προσωπικότητας του Έλληνα. Καλύπτει τη χρο­νική περίοδο από τις αρχές του 6ου αι. π.Χ. μέχρι το τέλος, περίπου, του 5ου αι. Π.Χ., που συμπίπτει - εξ ου και η συμβατική ονομασία της- με την εποχή που εμφανίζεται ο Σωκράτης.
        Ο Ησίοδος (8ος-7ος αι. π.Χ.) θα κάνει το πρώτο βήμα απομυθοποίη­σης και μετάβασης από θεϊκές προσωποποιήσεις προς αντίστοιχες αφηρη­μένες έννοιες. Είναι εκείνος που θα θέσει για πρώτη φορά τα βασικά ερωτή­ματα για την «αλήθεια», για την «απαρχή» και για τη «συνοχή του κόσμου». Δίνοντας μια φυσιοκρατική απάντηση στην κοσμογονία του, φωτίζει ήδη τον δρόμο που θα ακολουθήσει ο ελληνικός στοχασμός. Το ελληνικό πνεύ­μα είναι πλέον ώριμο για το αποφασιστικό βήμα προς τη φιλοσοφία και την, ακόμη άρρηκτα συνδεδεμένη με αυτήν, επιστήμη.
        Αυτό το τελικό, αποφασιστικό βήμα θα είναι αποκλειστικό επίτευγμα των προσωκρατικών φιλοσόφων. Αυτοί είναι εκείνοι που θα αποτινάξουν τις τελευταίες μυθολογικές, ανθρωπομορφικές εικόνες, εκφράζοντας το γε­γονός αυτό και γλωσσικά με την αντικατάσταση των ονομάτων των θεών με λέξεις ουδετέρου γένους, όπως το «άπειρον»τα «εναντία»το «χρεών»Αυτοί είναι εκείνοι που θα γενικεύσουν προσωπικές, πρακτικές εμπειρίες και γνώ­σεις, ανάγοντας τις σε καθολικές αρχές και θεωρίες. Για πρώτη φορά η αν­θρώπινη νόηση εστιάζεται στην αλήθεια, αναζητώντας την υποκείμενη τάξη και σταθερότητα στη φύση, θα προσπαθήσει να την προσεγγίσει με πνεύμα ορθολογικό και κριτικό; και ο τρόπος αυτός θα είναι καθοριστικός για την εξέλιξη της ευρωπαϊκής φιλοσοφίας και επιστήμης.

Κυριακή 22 Νοεμβρίου 2015

Η πλατωνική κοσμολογία και η σύγχρονη φυσική

Πλάτων
Τίμαιος
εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια: Βασίλης Κάλφας,
εκδόσεις Πόλις, σ. 563
Φύσις κρύπτεσθαι φιλεί
Ηράκλειτος
Ερμηνευτικές προσεγγίσεις σχετικά με τη δημιουργία του κόσμου έχουν επιχειρηθεί πάμπολλες στην πορεία της ανθρώπινης ιστορίας. Τούτες, όντας έργο της φαντασίας ανθρώπων των πιο διαφορετικών εποχών και πολιτισμών, καθώς και απαύγασμα της επιστημονικής σκέψης χαρισματικών δημιουργών, επιχειρούν να εξηγήσουν το επτασφράγιστο μυστικό της προέλευσης του Σύμπαντος, δίνοντας μια άλλοτε λιγότερο, άλλοτε περισσότερο ευλογοφανή εκδοχή σχετικά με το πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος, ολοκληρώνοντας μ' αυτόν τον τρόπο τη σύνθεση των λεγόμενων «κοσμοειδώλων» - η εικόνα που έχει για τον κόσμο μία συγκεκριμένη εποχή. Καθώς τα κοσμοείδωλα τούτα αποτελούν όχι μόνο φαντασιακές συνθέσεις, μα για τη συγκρότησή τους έχουν χρησιμοποιηθεί τα επιστημονικά δεδομένα της κάθε εποχής, θα λέγαμε πως ο κάθε πολιτισμός και η κάθε εποχή προσεγγίζει το φαινόμενο του Κόσμου, τελικά, με τα ίδια μέσα που αναστοχάζεται τον εαυτό της. Οι κοσμοεικόνες των Ασσυρίων, των Αιγυπτίων, των Κινέζων ή των αρχαίων Ελλήνων μάς πληροφορούν περισσότερο για το πώς σκέφτονταν τον εαυτό τους και την πραγματικότητα που τους περιέβαλλε οι εν λόγω πολιτισμοί και λιγότερο για το ποια είναι τελικά η προέλευση και η μορφή του κόσμου - στον βαθμό μάλιστα που όταν αναφερόμαστε σε αρχαίους πολιτισμούς δεδομένο είναι πως οι επιστήμες βρίσκονταν τότε ακόμα στα σπάργανα.
Ο Πλάτων, εισπράττοντας τη γόνιμη κι ευφάνταστη κοσμολογική δημιουργία των προσωκρατικών φιλοσόφων, επιχειρεί στον διάλογο Τίμαιος να δώσει μία κατά το μάλλον ή ήττον ευλογοφανή εκδοχή, όσον αφορά τη μορφή και τη δημιουργία του κόσμου, ολοκληρώνοντας ένα κοσμοείδωλο -το «ενιαίο σφαιρικό Σύμπαν»- που θα δεσπόσει στη Δύση για πολλές εκατονταετίες.

Σάββατο 21 Νοεμβρίου 2015

Camera Obscura

Πρόκειται για μία μοναδική σύγχρονη κατασκευή που βασίζεται σε αρχαίες παρατηρήσεις! Η Camera Obscura της Αίγινας δημιουργήθηκε το 2003, στο πλαίσιο του forum "ΦΩΣ/ΕΙΚΟΝΑ - Η Ακαδημία Αιγίνης", ενός διεπιστημονικού καλλιτεχνικού προγράμματος που επιχείρησε ένα διάλογο μεταξύ τέχνης και επιστήμης, από τους αυστριακού καλλιτέχνες Gustav Deutch & Hanna Schimek και έγινε πραγματικότητα με τη συνεργασία τεσσάρων ευρωπαϊκών χωρών (Ελλάδα, Αυστρία, Γερμανία και Ολλανδία). Είναι ένας κυλινδρικός θάλαμος 42 τετραγωνικών μέτρων, με διάμετρο 7 μέτρα, στημένος στο χώρο των Οχυρών στην περιοχή της Πέρδικας. Λειτουργεί χωρίς να απαιτείται κανενός είδους ενέργεια, βάσει απλών φυσικών αρχών, και δημιουργεί ένα ιδιαίτερα εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Χρειάζονται μόνο μερικά λεπτά για να συνηθίσουν τα μάτια του επισκέπτη στο απόλυτο σκοτάδι του θαλάμου και, σιγά - σιγά, με σχεδόν μαγικό τρόπο, εμφανίζεται στις 12 αναρτημένες ημιδιάφανες οθόνες, το πανόραμα του περιβάλλοντα χώρου. Σε κάθε μία από τις οθόνες αντιστοιχεί μία μικροσκοπική οπή που επιτρέπει στο φυσικό φως να εισχωρήσει και να περιγράψει, πλήρως αντεστραμμένο, κατά 360 μοίρες και στις δύο κατευθύνσεις, το τοπίο έξω από το σκοτεινό θάλαμο.

Ιπποκράτειος διατροφή

Ο Ιπποκράτης συνήθιζε να λέει πως “Η τροφή σου να είναι το φάρμακό σου και το φάρμακό σου να είναι η τροφή σου” πιστεύοντας πως η διατροφή μας είναι θεμέλιος λίθος για την υγεία μας και πως τα καλύτερα φάρμακα υπάρχουν ελεύθερα  και δωρεάν στη φύση.

Από την Ιστορία της Βιολογίας

Για σήμερα σας έχω μία μικρή περίληψη για τις αντιλήψεις των Αρχαίων Ελλήνων σε θέματα που αφορούν στη Βιολογία.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ
"ΟΙ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ" 

Ο "χρυσός αριθμός" Φ

Ο χρυσός αριθμός φ , ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά από τους αρχαίους Έλληνες οι οποίοι παρατήρησαν ότι όλα πάνω στην γη, από τα φυτά μέχρι το ίδιο το ανθρώπινο σώμα, αναπτύσσονται βάσει μίας αναλογίας.


Ο Πυθαγόρας ήταν ο πρώτος που διατύπωσε τον μαθηματικό ορισμό της αναλογίας χρησιμοποιώντας δύο ευθύγραμμα τμήματα.

Ιπποκρατική Ελληνική Μάλαξη

1. Ιπποκρατική Ελληνική Μάλαξη.

Σκοπός: Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να διακρίνουν την φιλοσοφία της ιπποκρατικής μάλαξης σε σχέση με αυτή άλλων χωρών.

Σε αρκετούς αρχαίους πολιτισμούς μπορεί κανείς να βρει κάποια μορφή μάλαξης ή μασάζ (massage).  Ωστόσο, στην Αρχαία Ελλάδα παρατηρήθηκε μία ιδιαίτερη ακμή της μάλαξης. Οι Αρχαίοι Έλληνες αναγνώρισαν και εκτίμησαν τα οφέλη της στο κυκλοφορικό, νευρικό και μυϊκό σύστημα. Σημαντικοί Έλληνες ιατροί της εποχής, όπως ο Γερόδικος και ο Ιπποκράτης, περιέγραφαν τις ευεργετικές επιδράσεις της μάλαξης, εισάγοντάς την στις εργασίες τους[1]. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του Έλληνα Ιατρού Ιπποκράτη, του «Πατέρα της Ιατρικής»: [2]

Παρασκευή 20 Νοεμβρίου 2015

Τεχνολογικές εφαρμογές στην αρχαία Ελλάδα

ΑΡΧΑΙΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ
'Ένα εύρημα από τις Αρχάνες Κρήτης ανατρέπει τα όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα για το επίπεδο της Ιατρικής στην αρχαία Ελλάδα. Πρόκειται για ένα Μινωικό κρανίο με επουλωμένα σημάδια εξόστωσης. Το γεγονός ότι τα σημάδια έχουν επουλωθεί αποδεικνύει ότι ο ασθενής επέζησε της εγχειρήσεως . Αυτό το εύρημα ήρθε να επιβεβαιώσει όσους πίστευαν ότι στην αρχαία Ελλάδα η Ιατρική και η χειρουργική επιστήμη ήταν ανεπτυγμένη σε πολύ μεγάλο βαθμό. Δυστυχώς ένα μεγάλο φάσμα παραγόντων (όπως οι λαθρανασκαφές, ή έλλειψη έρευνας και επισταμένης μελέτης στα ήδη υπάρχοντα ευρήματα , τα ελάχιστα διασωθέντα σχετικά κείμενα κλπ, ακόμα ο όρκος σιωπής που έδιναν οι ασθενείς που θεραπεύοντο από τα κατά τόπους Ασκληπιεία) έχουν σημαντικό μερίδιο ευθύνης στην μέχρι πρότινος υποτίμηση του επιπέδου της αρχαίας Ιατρικής των προγόνων μας.

Η ΣΚΕΨΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΥΛΗ

Η Πλατωνική φιλοσοφία, στηριζόμενη στην Ορφικοπυθαγόρεια σκέψη, είναι άρρηκτα δεμένη με την Επιστήμη. Στην κοσμογονική ιεραρχία της Πλατωνικής θεολογίας, πριν την δημιουργία της ύλης και του αισθητού κόσμου, βρίσκεται ο Ζευς, που σύμφωνα και με τον Πλάτωνα είναι ο Νους, ο οποίος αναφέρεται και ως Αιθήρ, ή με διάφορα άλλα ονόματα. Είναι ο Νους, που δημιουργεί την ύλη. Δεν είναι τίποτε άλλο από αυτό που μας λένε σύγχρονοι επιστήμονες για το πείραμα των δύο σχισμών, που αποδεικνύει ότι η σκέψη δημιουργεί ύλη. Ο Πλάτων μας δίνει πληροφορίες και στοιχεία που πολλοί σύγχρονοι επιστήμονες επιβεβαιώνουν. Ένας από αυτούς, ο αστροφυσικός Μάνος Δανέζης.
Παρατίθενται στην συνέχεια απόψεις διαπρεπών επιστημόνων, παγκοσμίου φήμης, που το επιστημονικό τους κύρος δύσκολα αμφισβητείται.

Ο Max Planck, Νομπελίστας συντάκτης της κβαντικής θεωρίας, όπως αναφέρεται στην εφημερίδα The Observer (25 Ιανουαρίου 1931).
«Θεωρώ την συνείδηση (νοημοσύνη) ως κάτι το θεμελιώδες. Θεωρώ ότι η ύλη είναι παράγωγο της συνείδησης. Δεν υπάρχει κάτι άλλο πέρα από την συνείδηση. Όλα όσα θεωρούμε ότι υπάρχουν, προϋποθέτουν συνείδηση».

Σε μία έκθεσή του με τίτλο , Ο Κόσμος όπως Τον Βλέπω,η οποία πρωτοδημοσιεύτηκε το 1933 ο Άλμπερτ Αϊνστάιν εξηγεί την εκτίμησιν του για το θείον ως Αιωνία Καθολική Νοημοσύνη.

«Ο διαχωρισμός μας από κάθε τι άλλο είναι μια οφθαλμαπάτη της συνείδησης».

«Ο χώρος και ο χρόνος δεν είναι συνθήκες στις οποίες ζούμε, είναι τρόποι με τους οποίους σκεφτόμαστε». «Αυτό που είναι αδιαπέραστο σε εμάς, πραγματικά υπάρχει. Πίσω από τα μυστικά της φύσης παραμένει κάτι λεπτοφυές, άυλο, και ανεξήγητο. Η λατρεία για αυτή την δύναμη πέρα από οτιδήποτε μπορούμε να κατανοήσουμε είναι η θρησκεία μου».

ΑΡΙΣΤΑΡΧΟΣ - ΗΛΙΟΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Ο ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΜΕ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ

Για να αντιληφθούν αυτή την ενότητα του κόσμου οι φοιτητές μου, συνήθιζα να αναφέρω δυο παράλληλα παραδείγματα: ένα από τη χημεία και ένα που έχει σχέση με τον έρωτα, για να διαπιστώσουν ότι η φύση ενεργεί το ίδιο. Μια ρήση του Ηράκλειτου, λέει: «το ἀντίξουν συμφέρον καί ἐκ τῶν διαφερόντων καλλίστην ἁρμονίαν καί πάντα κατ’ έριν γίγνεσθαι», δηλαδή, «από το αμοιβαίο συμφέρον και από τα διαφέροντα [τα αντίθετα] γεννιέται η ωραιότερη αρμονία, αλλά πάντα μέσα από διαμάχη [σύγκρουση])». Ένα παράδειγμα από τη Χημεία, είναι το εξής: το άτομο του νατρίου έχει ένα ηλεκτρόνιο στην εξωτερική του στοιβάδα, είναι θετικά φορτισμένο και είναι δηλητήριο για τα έμβια όντα.

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα "Χαρτογραφώντας το άγνωστο με το Mίτο της Αριάδνης"

ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΩΝΤΑΣ ΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ ΜΕ ΤΟ ΜΙΤΟ ΤΗΣ ΑΡΙΑΔΝΗΣ ΣΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΦΥΣΙΚΟΥΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥΣ ΣΤΗ ΣΙΚΕΛΙΑ

Το Εκπαιδευτικό Μονοπάτι ΜΕ ΤΟ ΜΙΤΟ ΤΗΣ ΑΡΙΑΔΝΗΣ Σ’ ΕΝΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ-ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΔΑ (ΣΙΚΕΛΙΑ) αποτελεί εκπαιδευτικό πρόγραμμα που έχει σκοπό να προωθήσει τη διερευνητική μάθηση στις Φυσικές Επιστήμες με τη συνεργασία και των τριών βαθμίδων Εκπαίδευσης, βασισμένο στη Φιλοσοφία, την Επιστήμη, τη Θεολογία, την Τέχνη. Στοχεύει να αναδείξει επιστημονικές θεωρίες, απόψεις και κατασκευές των αρχαίων Ελλήνων που σχετίζονται με τις βασικές έννοιες των Φυσικών Επιστημών οι οποίες διδάσκονται στην Α/θμια και Β/θμια Εκπαίδευση, και να τις προσεγγίσει μέσα στο θεολογικό, ιστορικό, τεχνολογικό πλαίσιο της εποχής τους.

Εκπαιδευτικό Συνέδριο «Μεσόγειος-Ίσαλος Γραμμή», Χανιά, 4-8 Δεκεμβρίου 2015

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «Μεσόγειος-Ίσαλος Γραμμή» Με το Μίτο της Αριάδνης, Χαρτογραφώντας το Άγνωστο, 
Δυτική Κρήτη 4-8 Δεκεμβρίου 2015. 

ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ ΣΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ-ΘΕΤΟΝΤΑΣ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΑ ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ 

Η Περιφέρεια Κρήτης, η Περιφερειακή Διεύθυνση Α/θμιας & Β/θμιας Εκπαίδευσης Κρήτης Κρήτης (δια των Τμημάτων Επιστημονικής και Παιδαγωγικής Καθοδήγησης Α/θμιας & Β/θμιας Εκπαίδευσης, των Διευθύνσεων Β/θμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνου και Χανίων και των Σχολικών Συμβούλων Καθηγητών Φυσικών Επιστημών Δυτικής Κρήτης, Μηχανικών Κρήτης και 6ης Περιφέρειας Α/θμιας Εκπαίδευσης Ηρακλείου), το Ίδρυμα Τεχνολογίας Έρευνας (ΙΤΕ/FORTH/IACM), η Θεολογική Σχολή της Χάλκης, ο Σύνδεσμος Διευθυντών Μέσης Εκπαίδευσης Κύπρου, η Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης οργανώνουν Συνέδριο Εκπαιδευτικών στη Δυτική Κρήτη με θέμα «Μεσόγειος-Ίσαλος Γραμμή» στις 4-8 Δεκεμβρίου 2015. Το Συνέδριο πραγματοποιείται σε συνέχεια κοινών Επιμορφωτικών Δράσεων στο γενικό θέμα «Αειφόρος Σχολική Ηγεσία» που πραγματοποιήθηκαν στο Ρέθυμνο, στα Χανιά, στην Κύπρο, στην Κωνσταντινούπολη και στη Χάλκη τα προηγούμενα χρόνια.

European Educational Conference “Mediteranean Sea Connects Us: Advancing Education with Local Communities-Collaborators in the past, Partners in the future”

European Educational Conference “Mediteranean Sea Connects Us: Advancing Education with Local Communities-Collaborators in the past, Partners in the future”, West Crete 9-13 December 2015

ANNOUNCEMENT-INVITATION
The Region of Crete, the Regional Administration of Primary & Secondary Education of Crete, the Foundation for Research & Technology-Hellas (FORTH/ IACM), Holly Theological School of Halki, the Orthodox Academy of Crete and the Secondary School Directors’ Association of Cyprus organize the European Educational Conference “Mediteranean Sea Connects Us: Progress in Education with Local Communities” in the period of 9-13 December 2015, at Chania Crete in Greece, in English language. Invited speakers and discussants will be teachers and researchers of Primary, Secondary and Higher Education from Cyprus, Romania, Italy, Turkey, Spain and Greece, who were collaborators in the past and intend to be partners in the future in educational and training projects of Science and Technology for the progress of local communities. The target of the Conference is building up joint educational projects which will introduce a more participatory, interdisciplinary, innovative and creative way of teaching and learning of formal and non-formal Education, in the frame of the Education for the Sustainable Development.

Γυναικες φιλόσοφοι της αρχαιότητας!

Εκτός από την Υπατία, 40 γυναίκες μαθηματικοί εντοπίστηκαν από τον 10ο αι. π.Χ έως τον 5ο αι.μ.Χ από τον μαθηματικό Ευάγγελο Σπανδάγο.

Άρωμα γυναίκας είχαν τα μαθηματικά στην αρχαία Ελλάδα, όπως αποδεικνύει έρευνα του μαθηματικού Ευ. Σπανδάγου στην οποία αναφέρονται Τα Νέα (30.10.2007).

Μπορεί να έμεινε στην Ιστορία ως η μητέρα του Θησέα, αλλά πόσοι γνωρίζουν πως η Αίθρα ήταν δασκάλα λογιστικής; Και πως στη σύντροφο του σπουδαίου μαθηματικού Πυθαγόρα, Θεανώ, φέρεται ότι οφείλεται η θεωρία της χρυσής τομής; Είναι δύο μόλις από τις 40 άγνωστες αρχαίες Ελληνίδες μαθηματικούς, που αν και συνέβαλαν στην εξέλιξη της επιστήμης βυθίστηκαν στη λήθη της Ιστορίας. Χρειάστηκε να περάσουν 31 αιώνες για να έρθουν και πάλι στο φως και να διεκδικήσουν μια θέση στον επιστημονικό κόσμο, χάρη στην έρευνα που πραγματοποίησε ο μαθηματικός και συγγραφέας Ευάγγελος Σπανδάγος.

Βίντεο



Στεργιανή Ζανέκα
Δρ. Φιλολογίας

Θαυμαστά αρχαίων μηχανήματα


Στεργιανή Ζανέκα
Δρ. Φιλολογίας

Απλές κατασκευές ηλιακού ρολογιού και διάγραμμα διόρθωσης ωρών

Απλές κατασκευές ηλιακού ρολογιού και διάγραμμα διόρθωσης ωρών. Οι μαθητές ξετρελαίνονται! Δοκιμάστε το!


Ανθή Αποστολίδου
Φυσικός, MSc

Aρχαία ελληνική τεχνολογία

Άλλη διάσταση του θέματος: Aρχαία ελληνική τεχνολογία, Κωνσταντίνος Κοτσανάς

Μαρία Ράπτη

Τα παράδοξα του Ζήνωνα

Τα παράδοξα του Ζήνωνα απασχόλησαν τη φιλοσοφική και μαθηματική σκέψη για πολλούς αιώνες αφού αμφισβητούν με μια ελεατική ειρωνεία την κοινή αντίληψη του χωροχρόνου αλλά και την λογική αυθεντία σε ένα σύνολο μεταβλητών όρων. Μας παρακινούν να αναρωτηθούμε για την έννοια του απείρου και τη σχέση του χρόνου με την κίνηση (θεωρία της σχετικότητας, αρχή της απροσδιοριστίας). Σας στέλνω μερικούς συνδέσμους για προβληματισμό.

Στεργιανή Ζανέκα
Δρ. Φιλολογίας

http://www.math.uoa.gr/web/activ/magaz/teyxos3/thema7.html http://petridis58.blogspot.gr/2012/07/blog-post_09.html http://www.physics4u.gr/articles/2003/lynds.html

Η ιστορία των ιδεών σχετικά με την κίνηση

Σας στέλνω ένα απόσπασμα από προσωπικές μου σημειώσεις όταν "πάλευα" να περάσω της Ιστορία - Φιλοσοφία των ΦΕ στο μεταπτυχιακό! Αφορά σε θεωρίες για την κίνηση των σωμάτων και δείχνει το μέγεθος της επίδρασης αυτών των φιλοσόφων στους μεταγενέστερους και στην εξέλιξη της επιστημονικής σκέψης γενικότερα. Σας ετοιμάζω το αντίστοιχο για την Αστρονομία!

 Ανθή Αποστολίδου
Φυσικός, MSc


Οι φυσικοί επιστήμονες της αρχαίας ελλάδας

Επισυνάπτω κάποιες σημειώσεις από διάφορες πηγές που αξιοποίησα παλιότερα στο μάθημα της φιλοσοφίας Β΄Λυκείου με σχολικό εγχειρίδιο το βιβλίο του Θ. Πελεγκρίνη (καλύτερο από το σημερινό) με θέμα: "Οι φυσικοί επιστήμονες της αρχαίας ελλάδας".  Οι σημειώσεις διατρέχουν σύντομα (5 σελίδες) όλες τις φιλοσοφικές σχολές από τους Προσωκρατικούς έως τους Νεοπλατωνικούς με εστίαση στα οντολογικά, φυσιογνωστικά ενδιαφέροντα και επιτεύγματα της φυσικής επιστήμης.  Καλό διάβασμα!

Στεργιανή Ζανέκα
Δρ. Φιλολογίας

Με το Μίτο της Αριάδνης σ’ ένα μονοπάτι οντολογίας - γνωσιολογίας αρχαίων Ελλήνων φυσικών φιλοσόφων

Ο Πελεγρίνης στο σχολικό βιβλίο της Φιλοσοφίας τις χαρακτηρίζει δραστηριότητες του νου Λίγα θεωρητικά για το πλαίσιο του πρώτου τμήματος του Προγράμματος Μεσόγειος Ίσαλος Γραμμή της Γνωσιολογίας-Οντολογίας, προσεγγίσεις της μονάδας και της οντότητας ΕΝ-ΟΝ που αποτελούν και το γενικό πλαίσιο του.

ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΑΘΑΚΗ, δρ
Σχολική Σύμβουλος Καθηγητών Φυσικών Επιστημών Δυτικής Κρήτης, 
Περιφερειακή Διεύθυνση Α/θμιας & Β/θμιας Εκπαίδευσης Κρήτης